هورمون رشد انسان (GH، سوماتوتروپين) محتوي يك زنجيره پلي پپتيدي واحد متشكل از 191 آمينو اسيد ميباشد كه توسط بخش پيشين غده هيپوفيز كه يك غده درون‌ريز است ترشح مي‌شود. هيپوتالاموس توسط هورمون آزادكننده GHRH (سوماتوكرينين) و هورمون مهار كننده SRLF (سوماتوستاتين) ترشح GH را از هيپوفيز قدامي كنترل مي‌كند.
هورمون رشد انسان (GH، سوماتوتروپين) محتوي يك زنجيره پلي پپتيدي واحد متشكل از 191 آمينو اسيد ميباشد كه توسط بخش پيشين غده هيپوفيز كه يك غده درون‌ريز است ترشح مي‌شود. هيپوتالاموس توسط هورمون آزادكننده GHRH (سوماتوكرينين) و هورمون مهار كننده SRLF (سوماتوستاتين) ترشح GH را از هيپوفيز قدامي كنترل مي‌كند.
هيپوفيز طبيعي محتوي mg5-3 هورمون رشد است و روزانه 875-500 ميكروگرم GH ترشح مي‌كند.
عوامل مؤثر و بازدارنده در ترشح هورمون رشد عبارتند از:
الف) عوامل مؤثر(غير داروئي):
1- خواب
2- فعاليت بدني(ورزش)
3- برخي از آمينو اسيدها بخصوص آرژنين (آرژنين آزادي GH را از طريق مهار آزادي سوماتوستاتين تحريك مي‌كند.)
4- قند خون پائين (هيپوگليسمي)
5- عوامل استرس‌زا.
عوامل مؤثر داروئي:
1- آگونيست‌هاي آلفا- آدرنرژيك، مانند گاتاپرس، آزادي GH را تا حدودي تحريك مي‌كند.
2- داروهاي پيشي سازودوپامين مانند Levodopa و بروموكريپتين سطح ترشح هورمون رشد را افزايش مي‌دهند.
3- آگونيست‌هاي سروتونين نيز سطح ترشح GH را افزايش مي‌دهند.
ب) عوامل بازدارنده(غير داروئي):
1- قند خون بالا (هيپوگليسمي)
2- افزايش غلظت سري اسيدهاي چرب آزاد، آزادي GH را كند مي‌كند.
3- چاقي آزادي GH را در پاسخ به بسياري از محرك‌ها كم مي‌كند كه اين مسئله با كاهش وزن حل‌شدني است.
4- ناراحتي روحي.
عوامل بازدارنده داروئي:
داروهاي مسدد آلفا آدرنرژيك مانند Yohimbine آزادي GH را كاهش مي‌دهد. همچنانكه احتمالا مي‌دانيد، افزايش بيش از حد هورمون رشد پيش از بسته شدن اپي فيزها (قسمت‌هاي قابل رشد استخوانها) روي دهد، موجب رشد طولي بيش از اندازه استخوانها يا ژيگانتيسم gigantism) مي‌شود و چنانچه اين افزايش GH بعد از بسته شدن اپي فيزها باشد (در نژاد ايراني بين 16 الي 21 سال و در بعضي نژادها تا 25 سال) موجب رشد عرضي بيش از حد استخوانها يا آكرومگالي(acromegaly) مي‌شود.
هورمون رشد بر روي تمام بدن و بر روي اغلب نسوج تأثيرگذار است كه البته تأثير GH به طور مستقيم بر روي عملكرد بدن ناچيز بوده و در واقع GH با تحريك ساخت فاكتورهاي رشد با نام سوماتومدين‌ها(Sm) يا فاكتورهاي رشد شبه انسولين(IGF) توسط كبد عضلات و بعضي بافتهاي ديگر باعث تحريك رشد در اغلب بافتهاي بدن مي‌شود.اثر هورمون رشد بر متابوليسم سه گروه عمده مواد غذائي (كربوهيدراتها، پروتئينها و چربي) و مواد معدني:
1- تأثير GH بر متابوليسم كربو هيدراتها: هورمون رشد تجزيه گليكوژن كبد و تشكيل گلوكز از ذخيره گليكوژن كبد را افزايش داده و خوب گلوكز را نيز در اغلب بافتها كاهش مي‌دهد. بدين جهت GH يك آنتاگونيست انسولين به شمار مي‌رود. چرا كه همان طور كه گفته شد قند خون را از طريق كاهش مصرف آن بالا مي‌برد.
2- تأثير GH بر متابوليسم پروتئينها: هورمون رشد از طريق اثر بر روي سنتز RNA بر سنتز پروتئين تأثير گذار است. اين هورمون موجب افزايش سنتز انواع RNA مي‌شود و در نتيجه RNA پيام آور افزايش يافته و سبب تحريك عمل پروتئين سازي مي‌شود.GH موجب احتباس ازت و به وجود آمدن تعادل (+) نيتروژن در بدن و افزايش ساخت پروتئين سلولي مي‌شود و مي‌توان گفت كه GH فعاليت آنابوليك انسولين روي جذب آمينو اسيد را كامل مي‌كند.
3- تأثير GH بر متابوليسم چربيها: هورمون رشد از طريق تجزيه تري گليسريدها به اسيدهاي چزب باعث افزايش اسيدهاي چرب آزاد خون مي‌شود. بدين ترتيب تأثير GH بر روي سوخت و ساز چربيها باعث افزايش توليد ستون نيز مي‌شود.
4- تأثير GH بر روي مواد معدني: هورمون رشد با احتباس پتاسيم، فسفر و سديم نيز موجب رشد سريع سلولي مي‌شود. همان طور كه مي‌بينيم GH با افزايش ميزان قند و اسيدهاي چرب خون، منبع انرژي جديدي را در اختيار بافتهاي بدن قرار مي‌دهد. بنابراين موجب صرفه جويي در مصرف پروتئين بعنوان سوخت مي‌شود و پروتئين براي وظيفه اصلي خود كه نقش ساختماني ميباشد به كار مي‌رود.
GH از طريق هيپر تروفي hypertrophy موجب افزايش اندازه بافت عضلاني و همچنين از طريق هيپرپلاسيا hyperplasia باعث افزايش تعداد سلولهاي عضلاني مي‌شود كه البته هيچ هورمون استروئيدي قادر به ازدياد سلولهاي عضلاني نمي‌باشد و استروئيدها فقط قادر به افزايش حجم سلولهاي عضلاني هستند. پس در اينجا يك تفاوت عمده بين استروئيدها و GH در افزايش كارائي عضلاني آشكار مي‌شود. به همين دليل است كه هورمون رشد يك عمل عضلاني سازي مضاف نسبت به استروئيدها دارد و همين مسئله باعث اهميت يافتن GH به عنوان يك هورمون فوق‌العاده مؤثر آنابوليك ميباشد چرا كه با استفاده از آن حرفه‌اي‌ها مي‌توانند حتي تا حدودي ضعفهاي ژنتيكي عضلاني بدن خود را اگر ناشي از كم بودن تعداد سلولهاي عضلاني باشد، البته تا حد كمي بر طرف كنند. داشتن خاصيت هيپرپلاسيا هورمون رشد، با وجود تدريجي بودن باعث دگرگوني بسياري در بدن خواهد شد.
بدين ترتيب حد اكثر حجم و قدرت عضلاني ممكن به دست مي‌آيد. يعني همان چيزي كه در ورزشكاران حرفه‌اي مي‌بينيم و در واقع هيچگاه حجم عضلاني كه با اين سيستم به دست مي‌آيد نه تنها با يك رژيم غذايي كامل بلكه حتي با سيستم‌هاي ديگر دارويي(كه به طور مثال فقط در آنها از استروئيدها استفاده مي‌شود) نيز مي‌توان مقايسه كرد. چرا كه نتايج به دست آمده بسيار چشمگير ميباشد. بعضي از ورزشكاراني كه ادعا مي‌كنند كه GH براي آنها در افزايش حجم عضلاني آنطور كه بايد مؤثر نبوده ورزشكاراني مي‌باشند كه GH را به تنهايي و براي كاهش درصد چربي و كسب آمادگي قبل از مسابقات استفاده كرده‌اند. يعني همان چيزي كه بعضي از ورزشكاران در كشور ما انجام مي‌دهند. همان طور كه اشاره شد مصرف GH بدون انسولين و هورمونهاي تيروئيدها به دلايل ذكر شده تأثير چنداني بر روند افزايش حجم عضلاني نخواهد داشت. همچنين از آنجايي كه ممولا اين ورزشكاران براي آمادگي در فصل مسابقات در رژيم نسبتا كم كالري و كم كربوهيدرات به سر مي‌برند اين مسئله نيز مي‌تواند باعث پائين آمدن سطح ترشح انسولين و هورمون تيروئيد خود بدن باشد. بنابراين اين مسئله نيز مي‌تواند باعث كاهش نتايج آنابوليك حاصل از مصرف هورمون رشد باشد. از طرفي ورزشكاران معمولا در فصل آماده سازي براي مسابقات ممكن است از داروهاي مقلد سمپاتيك (آدرنرژيك) مثل ياكلن بوترول براي چربي سوزي بيشتر همراه GH مصرف كنند
هورمون رشد جزو گرانترين داروهايي ميباشد كه در ورزش حرفه‌اي استفاده مي‌شود. از طرفي شخص مصرف كننده حداقل از 8 هفته تا يك سال (به طور متناوب) بايد از GH استفاده كند تا نتايج آنابوليك قابل توجهي را ببيند. بنابراين كساني كه از اين دارو استفاده مي‌كنند بايد پول هفتگي را در اين راه سرمايه‌گذاري كنند. ورزشكاران حرفه‌اي كه از اين دارو استفاده مي‌كنند دائما تحت نظر پزشك متخصص بوده و بايد دائما تحت آزمايشاتي مثل FBS يا تعيين گلوكز خون با روش Fingerstick (كه بعضي وقت‌ها چندين بار در روز بايد انجام گيرد) قرار گيرند.
هچنين آزمونهاي عملكرد تيروئيد براي ارزيابي جايگزيني هورمونهاي تيروئيد و البته معمولا به سبب مصرف همزمان استروئيدها با هورمون رشد آزمونها ALT و AST برا ي تشخيص آسيب ديدگي سلولهاي كبدي و تأمين غلضت سرمي كراتينين براي تشخيص نارسائي كليوي انجام مي‌گيرد. با اين وجود از لحاظ تئوري همواره با مصرف GH توسط افراد سالم (يعني افرادي كه نه براي مصارف پزشكي بلكه براي افزايش كارائي عضلاني ازGH استفاده نمي‌كنند) خطر به وجود آمدن برخي مشكلات جسمي را دارد كه از آن جمله مي‌توان به ديابت، كم كاري تيروئيد، آكرومگالي، بزرگ شدن كليه‌ها، افزايش حجم عضلات قلب و قند خون بالا اشاره كرد.
در مورد علت احتمال به وجود آمدن ديابت توسط هورمون رشد بايد گفت كه هورمون رشد اضافي نه تنها ترشح بيش از اندازه انسولين را به طور مستقيم باعث مي‌شود بلكه از طريق هيپوگليسمي كه به وجود مي‌آورد ترشح انسولين را زياد مي‌كند كه اين عمل مي‌تواند به تدريج باث خستگي و فرسودگي و در نهايت مرگ سلولهاي تبامي پانكراس شود.
ماركهاي مختلفي از GH هم اكنون در نقاط مختلف جهان توليدي مي‌شود. اين محصولات با محصولاتي كه در گذشته توليد مي‌شد تا حدودي متفاوتند چرا كه اولين محصولاتي كه به عنوان هورمون رشد عرضه مي‌شد در واقع عصاره هيپوفيز اجساد بود كه البته بعدها توليد اين نوع هورمون متوقف شد چرا كه در چند مورد مصرف اين نوع هورمون رشد موجب مرگهاي ناشي از بيماري كرتيز- جاكوب (بيماري پيشرونده و كشنده زوال عقل كه به نظر مي‌رسد ناشي از يك ويروس نادر بود) مشاهده شد. البته هيچ يك از افراد مبتلا ورزشكار نبوده‌اند. بدين ترتيب مصرف اين نوع از GH توسط FDA منسوخ شد و انواع جديدي از GH در آزمايشگاه‌ها و با استفاده از زنجيره‌هاي اسيدها آمينه ساخته شد ك اولين نمونه آن كه مورد تأييد سازمانهاي داروئي قرار گرفت protropin بود كه توسط شركتي به نام Geneteck ساخته شد كه شامل زنجيره‌هاي اسيد آمينه‌اي با 192 اسيد آمينه بود. اندكي بعد شركت معروف Eli Lilly كه بعضي محصولات آن در ايران هم يافت مي‌شود، محصولي با نام Humatrope را عرضه كرد كه از زنجيره‌هاي اسيد آمينه‌اي با 191 اسيد آمينه تشكليل شده بود. بايد گفت كه معمولا Humatrope به protropin ترجيح داده مي‌شود. چرا كه همان طور كه در ابتداي اين مقاله گفته شد هورمون رشد انسان از زنجيره 191 اسيد آمينه‌اي تشكيل يافته است. بنابراين محصولاتي كه از زنجيره 191 اسيد آمينه‌اي تشكيل يافته باشند مي‌توانند شباهت بيشتري به هورمون رشد انسان داشته باشند. همين اختلاف كوچ در ماركهاي مختلف رشد مي‌تواند توجيه كننده ترشح آنتي بادي‌هاي بيشتر در مقابل محصولاتي با زنجيره 192 اسيد آمينه‌اي باشد.
البته محصولات متنوع ديگر نيز در سراسر جهان توليد مي‌شود كه بنابر دلايل ذكر شده سعي شده است كه اكثر اين محصولات با ساختمان 191 اسيد آمينه‌اي ساخته شوند. در اين ميان محصولي كه نسبت به انواع ديگر بسيار كم ياب‌تر است و البته خواهان زيادي نيز در بين حرفه‌اي‌ها دارد محصولي به نام Grom ميباشد كه از عصاره هيپوفيز انسان (تقريبا مشابه به محصولات نخستين) استخراج مي‌شود كه بعضي از مصرف كنندگان آن ادعا كرده‌اند ك داراي كارآيي بسيار خوبي در بدن ميباشد.
هيپوفيز طبيعي محتوي mg5-3 هورمون رشد است و روزانه 875-500 ميكروگرم GH ترشح مي‌كند.
عوامل مؤثر و بازدارنده در ترشح هورمون رشد عبارتند از:
الف) عوامل مؤثر(غير داروئي):
1- خواب
2- فعاليت بدني(ورزش)
3- برخي از آمينو اسيدها بخصوص آرژنين (آرژنين آزادي GH را از طريق مهار آزادي سوماتوستاتين تحريك مي‌كند.)
4- قند خون پائين (هيپوگليسمي)
5- عوامل استرس‌زا.
عوامل مؤثر داروئي:
1- آگونيست‌هاي آلفا- آدرنرژيك، مانند گاتاپرس، آزادي GH را تا حدودي تحريك مي‌كند.
2- داروهاي پيشي سازودوپامين مانند Levodopa و بروموكريپتين سطح ترشح هورمون رشد را افزايش مي‌دهند.
3- آگونيست‌هاي سروتونين نيز سطح ترشح GH را افزايش مي‌دهند.
ب) عوامل بازدارنده(غير داروئي):
1- قند خون بالا (هيپوگليسمي)
2- افزايش غلظت سري اسيدهاي چرب آزاد، آزادي GH را كند مي‌كند.
3- چاقي آزادي GH را در پاسخ به بسياري از محرك‌ها كم مي‌كند كه اين مسئله با كاهش وزن حل‌شدني است.
4- ناراحتي روحي.
عوامل بازدارنده داروئي:
داروهاي مسدد آلفا آدرنرژيك مانند Yohimbine آزادي GH را كاهش مي‌دهد. همچنانكه احتمالا مي‌دانيد، افزايش بيش از حد هورمون رشد پيش از بسته شدن اپي فيزها (قسمت‌هاي قابل رشد استخوانها) روي دهد، موجب رشد طولي بيش از اندازه استخوانها يا ژيگانتيسم gigantism) مي‌شود و چنانچه اين افزايش GH بعد از بسته شدن اپي فيزها باشد (در نژاد ايراني بين 16 الي 21 سال و در بعضي نژادها تا 25 سال) موجب رشد عرضي بيش از حد استخوانها يا آكرومگالي(acromegaly) مي‌شود.
هورمون رشد بر روي تمام بدن و بر روي اغلب نسوج تأثيرگذار است كه البته تأثير GH به طور مستقيم بر روي عملكرد بدن ناچيز بوده و در واقع GH با تحريك ساخت فاكتورهاي رشد با نام سوماتومدين‌ها(Sm) يا فاكتورهاي رشد شبه انسولين(IGF) توسط كبد عضلات و بعضي بافتهاي ديگر باعث تحريك رشد در اغلب بافتهاي بدن مي‌شود.اثر هورمون رشد بر متابوليسم سه گروه عمده مواد غذائي (كربوهيدراتها، پروتئينها و چربي) و مواد معدني:
1- تأثير GH بر متابوليسم كربو هيدراتها: هورمون رشد تجزيه گليكوژن كبد و تشكيل گلوكز از ذخيره گليكوژن كبد را افزايش داده و خوب گلوكز را نيز در اغلب بافتها كاهش مي‌دهد. بدين جهت GH يك آنتاگونيست انسولين به شمار مي‌رود. چرا كه همان طور كه گفته شد قند خون را از طريق كاهش مصرف آن بالا مي‌برد.
2- تأثير GH بر متابوليسم پروتئينها: هورمون رشد از طريق اثر بر روي سنتز RNA بر سنتز پروتئين تأثير گذار است. اين هورمون موجب افزايش سنتز انواع RNA مي‌شود و در نتيجه RNA پيام آور افزايش يافته و سبب تحريك عمل پروتئين سازي مي‌شود.GH موجب احتباس ازت و به وجود آمدن تعادل (+) نيتروژن در بدن و افزايش ساخت پروتئين سلولي مي‌شود و مي‌توان گفت كه GH فعاليت آنابوليك انسولين روي جذب آمينو اسيد را كامل مي‌كند.
3- تأثير GH بر متابوليسم چربيها: هورمون رشد از طريق تجزيه تري گليسريدها به اسيدهاي چزب باعث افزايش اسيدهاي چرب آزاد خون مي‌شود. بدين ترتيب تأثير GH بر روي سوخت و ساز چربيها باعث افزايش توليد ستون نيز مي‌شود.
4- تأثير GH بر روي مواد معدني: هورمون رشد با احتباس پتاسيم، فسفر و سديم نيز موجب رشد سريع سلولي مي‌شود. همان طور كه مي‌بينيم GH با افزايش ميزان قند و اسيدهاي چرب خون، منبع انرژي جديدي را در اختيار بافتهاي بدن قرار مي‌دهد. بنابراين موجب صرفه جويي در مصرف پروتئين بعنوان سوخت مي‌شود و پروتئين براي وظيفه اصلي خود كه نقش ساختماني ميباشد به كار مي‌رود.
GH از طريق هيپر تروفي hypertrophy موجب افزايش اندازه بافت عضلاني و همچنين از طريق هيپرپلاسيا hyperplasia باعث افزايش تعداد سلولهاي عضلاني مي‌شود كه البته هيچ هورمون استروئيدي قادر به ازدياد سلولهاي عضلاني نمي‌باشد و استروئيدها فقط قادر به افزايش حجم سلولهاي عضلاني هستند. پس در اينجا يك تفاوت عمده بين استروئيدها و GH در افزايش كارائي عضلاني آشكار مي‌شود. به همين دليل است كه هورمون رشد يك عمل عضلاني سازي مضاف نسبت به استروئيدها دارد و همين مسئله باعث اهميت يافتن GH به عنوان يك هورمون فوق‌العاده مؤثر آنابوليك ميباشد چرا كه با استفاده از آن حرفه‌اي‌ها مي‌توانند حتي تا حدودي ضعفهاي ژنتيكي عضلاني بدن خود را اگر ناشي از كم بودن تعداد سلولهاي عضلاني باشد، البته تا حد كمي بر طرف كنند. داشتن خاصيت هيپرپلاسيا هورمون رشد، با وجود تدريجي بودن باعث دگرگوني بسياري در بدن خواهد شد.
بدين ترتيب حد اكثر حجم و قدرت عضلاني ممكن به دست مي‌آيد. يعني همان چيزي كه در ورزشكاران حرفه‌اي مي‌بينيم و در واقع هيچگاه حجم عضلاني كه با اين سيستم به دست مي‌آيد نه تنها با يك رژيم غذايي كامل بلكه حتي با سيستم‌هاي ديگر دارويي(كه به طور مثال فقط در آنها از استروئيدها استفاده مي‌شود) نيز مي‌توان مقايسه كرد. چرا كه نتايج به دست آمده بسيار چشمگير ميباشد. بعضي از ورزشكاراني كه ادعا مي‌كنند كه GH براي آنها در افزايش حجم عضلاني آنطور كه بايد مؤثر نبوده ورزشكاراني مي‌باشند كه GH را به تنهايي و براي كاهش درصد چربي و كسب آمادگي قبل از مسابقات استفاده كرده‌اند. يعني همان چيزي كه بعضي از ورزشكاران در كشور ما انجام مي‌دهند. همان طور كه اشاره شد مصرف GH بدون انسولين و هورمونهاي تيروئيدها به دلايل ذكر شده تأثير چنداني بر روند افزايش حجم عضلاني نخواهد داشت. همچنين از آنجايي كه ممولا اين ورزشكاران براي آمادگي در فصل مسابقات در رژيم نسبتا كم كالري و كم كربوهيدرات به سر مي‌برند اين مسئله نيز مي‌تواند باعث پائين آمدن سطح ترشح انسولين و هورمون تيروئيد خود بدن باشد. بنابراين اين مسئله نيز مي‌تواند باعث كاهش نتايج آنابوليك حاصل از مصرف هورمون رشد باشد. از طرفي ورزشكاران معمولا در فصل آماده سازي براي مسابقات ممكن است از داروهاي مقلد سمپاتيك (آدرنرژيك) مثل ياكلن بوترول براي چربي سوزي بيشتر همراه GH مصرف كنند
هورمون رشد جزو گرانترين داروهايي ميباشد كه در ورزش حرفه‌اي استفاده مي‌شود. از طرفي شخص مصرف كننده حداقل از 8 هفته تا يك سال (به طور متناوب) بايد از GH استفاده كند تا نتايج آنابوليك قابل توجهي را ببيند. بنابراين كساني كه از اين دارو استفاده مي‌كنند بايد پول هفتگي را در اين راه سرمايه‌گذاري كنند. ورزشكاران حرفه‌اي كه از اين دارو استفاده مي‌كنند دائما تحت نظر پزشك متخصص بوده و بايد دائما تحت آزمايشاتي مثل FBS يا تعيين گلوكز خون با روش Fingerstick (كه بعضي وقت‌ها چندين بار در روز بايد انجام گيرد) قرار گيرند.
هچنين آزمونهاي عملكرد تيروئيد براي ارزيابي جايگزيني هورمونهاي تيروئيد و البته معمولا به سبب مصرف همزمان استروئيدها با هورمون رشد آزمونها ALT و AST برا ي تشخيص آسيب ديدگي سلولهاي كبدي و تأمين غلضت سرمي كراتينين براي تشخيص نارسائي كليوي انجام مي‌گيرد. با اين وجود از لحاظ تئوري همواره با مصرف GH توسط افراد سالم (يعني افرادي كه نه براي مصارف پزشكي بلكه براي افزايش كارائي عضلاني ازGH استفاده نمي‌كنند) خطر به وجود آمدن برخي مشكلات جسمي را دارد كه از آن جمله مي‌توان به ديابت، كم كاري تيروئيد، آكرومگالي، بزرگ شدن كليه‌ها، افزايش حجم عضلات قلب و قند خون بالا اشاره كرد.
در مورد علت احتمال به وجود آمدن ديابت توسط هورمون رشد بايد گفت كه هورمون رشد اضافي نه تنها ترشح بيش از اندازه انسولين را به طور مستقيم باعث مي‌شود بلكه از طريق هيپوگليسمي كه به وجود مي‌آورد ترشح انسولين را زياد مي‌كند كه اين عمل مي‌تواند به تدريج باث خستگي و فرسودگي و در نهايت مرگ سلولهاي تبامي پانكراس شود.
ماركهاي مختلفي از GH هم اكنون در نقاط مختلف جهان توليدي مي‌شود. اين محصولات با محصولاتي كه در گذشته توليد مي‌شد تا حدودي متفاوتند چرا كه اولين محصولاتي كه به عنوان هورمون رشد عرضه مي‌شد در واقع عصاره هيپوفيز اجساد بود كه البته بعدها توليد اين نوع هورمون متوقف شد چرا كه در چند مورد مصرف اين نوع هورمون رشد موجب مرگهاي ناشي از بيماري كرتيز- جاكوب (بيماري پيشرونده و كشنده زوال عقل كه به نظر مي‌رسد ناشي از يك ويروس نادر بود) مشاهده شد. البته هيچ يك از افراد مبتلا ورزشكار نبوده‌اند. بدين ترتيب مصرف اين نوع از GH توسط FDA منسوخ شد و انواع جديدي از GH در آزمايشگاه‌ها و با استفاده از زنجيره‌هاي اسيدها آمينه ساخته شد ك اولين نمونه آن كه مورد تأييد سازمانهاي داروئي قرار گرفت protropin بود كه توسط شركتي به نام Geneteck ساخته شد كه شامل زنجيره‌هاي اسيد آمينه‌اي با 192 اسيد آمينه بود. اندكي بعد شركت معروف Eli Lilly كه بعضي محصولات آن در ايران هم يافت مي‌شود، محصولي با نام Humatrope را عرضه كرد كه از زنجيره‌هاي اسيد آمينه‌اي با 191 اسيد آمينه تشكليل شده بود. بايد گفت كه معمولا Humatrope به protropin ترجيح داده مي‌شود. چرا كه همان طور كه در ابتداي اين مقاله گفته شد هورمون رشد انسان از زنجيره 191 اسيد آمينه‌اي تشكيل يافته است. بنابراين محصولاتي كه از زنجيره 191 اسيد آمينه‌اي تشكيل يافته باشند مي‌توانند شباهت بيشتري به هورمون رشد انسان داشته باشند. همين اختلاف كوچ در ماركهاي مختلف رشد مي‌تواند توجيه كننده ترشح آنتي بادي‌هاي بيشتر در مقابل محصولاتي با زنجيره 192 اسيد آمينه‌اي باشد.
البته محصولات متنوع ديگر نيز در سراسر جهان توليد مي‌شود كه بنابر دلايل ذكر شده سعي شده است كه اكثر اين محصولات با ساختمان 191 اسيد آمينه‌اي ساخته شوند. در اين ميان محصولي كه نسبت به انواع ديگر بسيار كم ياب‌تر است و البته خواهان زيادي نيز در بين حرفه‌اي‌ها دارد محصولي به نام Grom ميباشد كه از عصاره هيپوفيز انسان (تقريبا مشابه به محصولات نخستين) استخراج مي‌شود كه بعضي از مصرف كنندگان آن ادعا كرده‌اند ك داراي كارآيي بسيار خوبي در بدن ميباشد.
با مصرف آب زياد از بروز چاقيهاي موضعي پيشگيري كنيم